Vraag 2 – Als Jezus de Vader is, waarom wordt Hij dan de Zoon genoemd?
Inleiding:
Modalisme is de doctrine die het gebruik van de namen Vader, Zoon en Heilige Geest in de Bijbel verklaart als drie verschillende openbaringen (of rollen) van dezelfde persoon (namelijk God). Daarbij is Jezus niet slechts de tweede persoon van een samengestelde Godheid, maar is Hij God de Vader zelf, gekomen als Man van vlees en bloed. Deze doctrine uit de vroegste geschiedenis van het Christendom (vanaf de eerste eeuw tot ca. 250 AD) staat afwijzend tegenover de later ontwikkelde theologie die God omschrijft als een eenheid van drie hemelse personen (de zogenaamde drie-eenheid). Modalisten benadrukken dat de Bijbel geen enkele expliciete verwijzing naar de drie-enigheid van God bevat, maar God’s persoon altijd omschrijft als een “ik”. In het jaar 381 AD werd na het tweede concilie van Constantinopel door keizer Theodosius I alle afwijkende Christelijke theologie verboden, en begon de vervolging van alle “ketters”. Sinds dat jaar is alle traditionele Christelijke leer over God gebaseerd op de verplichte doctrine van de drie-eenheid. Vanaf de tijd dat de macht van de traditionele kerken minder werd (18e en 19e eeuw) is het modalisme (ook wel de 1-God doctrine genoemd) groeiende. Modalisten dopen mensen alleen in de naam van Jezus, naar het voorbeeld van de apostelen in het boek Handelingen. Ze geloven in de Bijbelse tekenen van de Heilige Geest, zoals tongentaal, wonderbaarlijke genezing en profetie.
(Overigens noemen Modalisten zichzelf niet zo. “Modalisme” is een technische term bedacht door theologen. Modalisten geloven dat de apostelen van Jezus ook geloofden dat God één hemelse Persoon is, geopenbaard in vlees als Jezus Christus. Modalisten noemen zichzelf daarom gewoon Christenen, en hun kerken heten vaak “Apostolisch”.)
De vraag:
De vraag aan Modalisten is waarom, als Jezus ook de Vader is, er niet gewoon in de Bijbel staat: “Ik ben de Vader”. Immers, Jezus had alle gelegenheid om duidelijk te maken dat Hij de Vader is, dus waarom heeft Hij dat niet gedaan? De enige conclusie is uiteraard dat Hij dit niet deed omdat Jezus de Zoon is en niet de Vader.
Het antwoord:
In de eerste plaats zit er een hardnekkige denkfout in bovenstaande redenering. Jezus heeft geen enkele verplichting om te bewijzen dat Hij de Vader is. Jezus kan een heel goede reden hebben gehad waarom Hij deze claim niet heeft willen maken. In elk geval is er voor Hem geen enkele verplichting Zijn identiteit aan te tonen conform de wensen van verlichte 20e-eeuwse sceptici.
In onze westerse maatschappij waar empirische wetenschap een welhaast goddelijke status heeft gekregen, is “bewijs” een obsessie geworden. De meeste zaken in het leven zijn echter niet bewijsbaar. Bewijs stoelt namelijk altijd op aannames die zelf niet verder te bewijzen zijn. Ga dit zelf maar na als je probeert te bewijzen in welk jaar je geboren bent. Het maakt niet uit hoe goed de bewijzen zijn is, er blijft altijd ruimte voor enige twijfel. Uiteindelijk geloof je gewoon dat je ouders je de waarheid vertellen!
Maar er is een belangrijke theologische reden waarom Jezus niet expliciet zegt dat Hij de Vader is. Dat is diezelfde reden waarom Hij op slechts weinig plaatsen in de Bijbel direct claimt dat Hij God is. De rol van Jezus was niet om iedereen duidelijk te maken dat Hij God is, en dus aanbeden dient te worden (of juist veroordeeld als ketter). De rol van de Zoon was om als Dienstknecht te sterven voor de zonden van de wereld. De rol van God als Vader is anders dan die van de Zoon. En juist die rol van de Zoon van God wordt door Jezus uitgedragen, omdat deze rol essentieel is voor de verlossing van de mensheid.
Als Jezus te openlijk Zijn identiteit als God had tentoongespreid, dan was Zijn missie vrijwel zeker mislukt. Het was de bedoeling van God dat de Zoon zou sterven aan het kruis, niet dat Hij alom aanbeden zou worden als God, of dat Hij vroegtijdig zou sterven wegens blasfemie.
De woorden van de apostel Paulus in de Filippenzen brief maken dit duidelijk:
Die, hoewel Hij in de gestalte van God was, het niet als roof beschouwd heeft aan God gelijk te zijn, maar Zichzelf ontledigd heeft door de gestalte van een slaaf aan te nemen en aan de mensen gelijk te worden. (Fil 2:6-7)
De rol van Jezus als Zoon van God en Lam van God bracht met zich mee dat Hij Zijn identiteit al God enige tijd verborgen hield, en wachtte totdat mensen in Zijn omgeving de openbaring ontvingen vanuit de hemel:
Simon Petrus antwoordde en zei: U bent de Christus, de Zoon van de levende God. En Jezus antwoordde en zei tegen hem: Zalig bent u, Simon Barjona, want vlees en bloed hebben u dat niet geopenbaard, maar Mijn Vader, Die in de hemelen is. (Mattheus 16:16-17)
Het Christelijke geloof is en blijft een openbaringsgeloof. Jezus wil dat wij zelf ontdekken, met behulp van de Geest van God, wat Zijn identiteit is. Om vervolgens, net als de apostel Thomas, te verklaren: mijn Heer en mijn God. Thomas had geen “bewijzen” nodig, slechts een ontmoeting met de levende God Jezus Christus om tot deze conclusie te komen. Als een Joodse man zoals Thomas Jezus God noemt, dan bedoelt hij de enige God die hij kent, namelijk de Vader (Jes 63:16). Joden kenden immers geen drie-eenheid:
Hebben wij niet allen één Vader? Heeft niet één God ons geschapen? (…) (Mal 2:10)
Er is nog een reden waarom Jezus nooit heeft gezegd: Ik ben de Vader, ook al zou dat in principe een correct statement zijn geweest. Het is om dezelfde reden dat Hij nooit heeft gezegd: Ik ben de Heilige Geest. Die reden is het lichaam, het vlees en bloed van Christus. De reden dat God is geopenbaard in vlees (1 Tim 3:16) is juist om de mensen deel te laten hebben van Zijn lichaam (Joh 6:51). Het lichaam van Christus, waarvan de oorsprong uit de hemel is en niet van de aarde, is echt vlees en bloed, en niet slechts een schijnlichaam. Maar het lichaam van Jezus is anders dan dat van de Adam. Christus heeft geen biologische vader en geen biologische moeder, en Hij is niet geboren uit corrupt menselijk materiaal, maar uit de Heilige Geest. Daarom zegt de Bijbel: het Woord is vlees geworden. De Zoon van God is een heilig en zondeloos offer voor onze zonden:
Zonder vader, zonder moeder, zonder stamboom kent hij geen begin van dagen en ook geen levenseinde, maar aan de Zoon van God gelijkgemaakt, blijft hij in eeuwigheid priester. (Heb 7:3)
Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op Zijn schouder. En men noemt Zijn Naam Wonderlijk, Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. (Jesaja 9:6)
De nadruk op het lichaam van Christus verhindert een direct identificatie met de Vader. De Vader (God) is immers Geest. De Zoon is echter de Geest geopenbaard in een lichaam van vlees en bloed, zoals God aan Jozef onthult in een droom:
Terwijl hij deze dingen overwoog, zie, een engel van de Heere verscheen hem in een droom en zei: Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw, bij u te nemen, want wat in haar ontvangen is, is uit de Heilige Geest (Matt 1:20)
De wijze waarop Jezus uiteindelijk Zijn identiteit als de Vader bevestigd, is echter zowel diepgaand als ook overtuigend. Dat doet Hij geleidelijk, door zowel te wijzen op Zijn daden als dit te bevestigen met Zijn Woord:
Daarom heeft God Hem ook bovenmate verhoogd en heeft Hem een Naam geschonken boven alle naam,opdat in de Naam van Jezus zich zou buigen elke knie van hen die in de hemel, en die op de aarde, en die onder de aarde zijn, en elke tong zou belijden dat Jezus Christus de Heere is, tot heerlijkheid van God de Vader. (Fil 2:9-11)
Dit betekent dat Jezus, als de Zoon, de hoogste autoriteit vertegenwoordigt in de hemel. Zelfs als er twee aparte hemelse personen genaamd Vader en Heilige Geest zouden bestaan, dan moeten ook zij volgens bovenstaande tekst buigen voor de Heere Jezus. Een dergelijk vers is alleen zinvol te interpreteren indien Vader en Zoon geen aparte personen/goden vertegenwoordigen, maar diverse titels en namen voor dezelfde God. God de Vader is gekomen in vlees en bloed, en heeft voor onze redding de titel van Zoon aangenomen, en als naam Jezus. Jezus noemt Zichzelf geen Vader omdat de Vader alleen Geest is. Maar Jezus is Geest en Lichaam. Jezus, de Zoon, is de Vader (God) geopenbaard in vlees en bloed.
Tot slot, is er dan geen enkele plek in de Bijbel waar Jezus Zich direct gelijkstelt met de Vader? Ik denk dat deze er voldoende te vinden zijn. Je moet ze alleen willen zien. De duidelijkste passages geef ik hier weer. Ik laat het verder aan de lezer over of ze mijn argument ondersteunen of niet:
Gelooft u niet dat Ik in de Vader ben en de Vader in Mij is? De woorden die Ik tot u spreek, spreek Ik niet uit Mijzelf, maar de Vader, Die in Mij blijft, Die doet de werken. Geloof Mij, dat Ik in de Vader ben en de Vader in Mij is, en zo niet, geloof Mij dan om de werken zelf. (Joh 14:10-11)
Want het heeft de Vader behaagd dat in Hem heel de volheid wonen zou (Kol 1:19)
Want in Hem woont heel de volheid van de Godheid lichamelijk. (Kol 2:9)
En Hij zei tegen mij: Het is geschied. Ik ben de Alfa en de Omega, het Begin en het Einde. Wie dorst heeft, zal Ik voor niets te drinken geven uit de bron van het water des levens. Wie overwint, zal alles beërven, en Ik zal voor hem een God zijn en hij zal voor Mij een zoon zijn. (Op 21:6-7)
Conclusie:
De vraag waarom Jezus Zichzelf geen Vader noemt, is eenvoudig beantwoord. God is geopenbaard in vlees als de Zoon. Dat was de rol van Jezus. Maar de identiteit van Jezus als de Vader wordt voldoende bevestigd door de vele verzen die Zijn oorsprong koppelen aan de Vader Zelf. Er is dus geen (niet in de Bijbel voorkomende) God de Zoon nodig om Jezus goddelijk te maken. De Vader is namelijk in Hem, en dat is voldoende!
Pastor Lars Oberink
Voor meer informatie: lhoberink@hotmail.com
